Bilimsel araştırmalar, yalnızlığın daima sigara içmek kadar sıhhate ziyanlı olduğunu gösteriyor. Bu duyguyu yakın vakitte yani pandemi sürecinde deneyimlediğimizi, büyük kasvetler yaşadığımızı, bilhassa de bir başlarına kalan yaşlıların hafıza sorunlarının arttığını hatırlatan Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, yalnızlığın yol açtığı sıhhat sıkıntılarını ve toplumsallaşmanın müspet tesirlerini şöyle anlattı:,
Prof. Dr. Derya Uludüz,
Sinir hücreleri ortasındaki irtibat bozuluyor
Oxford Üniversitesi’nin araştırmasına nazaran, toplumsallaşma beyin yapısını etkiliyor. Toplumsal etrafı geniş olanların beyinlerinin kimi kısımlarının daha büyük olduğu ve daha uygun irtibat kurdukları belirlendi. Yeni ispatlar da toplumsallaşmanın hastalıklara ve yaşlanmaya karşı biyolojik bir güç alanı yarattığını gösteriyor. Konuşmak, sohbet etmek nöronlar ortasındaki ilişkiyi artırıyor. İnsanın tek başına olması, paylaşmaması, konuşmaması, hiçbir faaliyette bulunmaması ve içe dönük yaşaması ise hudut hücreleri ortasındaki bağlantısı bozuyor. Uzun vadeli yalnızlık demans (bunama) riskini artırıyor, gerilimi, depresyonu ve korkuyu tetikliyor. Uyku problemlerine ve yüksek kan basıncına da neden olabiliyor. Bağışıklığı zayıflatarak, bedeni hastalıklara açık hale getiriyor.
İşte toplumsallaşmanın faydaları
Yüz yüze temas beyinde, dopamin, oksitosin ve serotonin üzere bir dizi nörotransmiter kokteylini açığa çıkarır. Bunlar kendimizi inançta, huzurlu ve keyifli hissetmemizi sağlar. Gerilim hormonu olan kortizol düzeyinizi düşürür; motivasyonu artırır; ağrıları dindirir. Bu hormonlar bedende morfin üzeredir, bir araştırma duygusal eş dokunuşunun hastalarda fizikî ağrıyı dindirdiğini göstermiştir. Yüksek gerilimle bağlantılı kortizol ve bedende neden olduğu kronik iltihaplanma bir dizi hastalığın oluşmasına neden olur. Stresin ve yalnızlığın bağışıklık üzerindeki tesirleri de çok güçlüdür. Sarılmayla, yüz yüze konuşmayla artan dopamin, epinefrin ve oksitosin üzere hormonlar kortizolü düşürür, beynimizin potansiyel gerilim faktörlerine reaksiyon verme formunu, bağışıklık karşılığını değiştirir ve hatta yeni beyin hücrelerinin büyümesini teşvik eder. Örneğin bir araştırmada istekli olarak soğuk algınlığı virüsü ile enfekte olan şahıslardan toplumsal hayattan izole olanların hastalanma mümkünlüğü yüzde 45 daha yüksek bulundu. Sosyal motivasyon ve toplumsal temas, hafıza oluşumuyla hatırlamayı düzgünleştirmeye yardımcı olabilir ve beyni nörodejeneratif hastalıklardan korur. Mesela, Parkinson’un en besbelli belirtilerinden biri dopamin düşüklüğüdür. Toplumsal bağlar, dopamin düzeylerini yükseltir. Yakın vakitte yayınlanan bir araştırma, yakın arkadaşlıkları hayatın ilerleyen devirlerinde sürdürmenin zihinsel gerilemeyi önlemeye yardımcı olabileceğini gösterdi. Ayrıyeten JAMA’da yayınlanan bir araştırma, Alzheimer riskinin yalnız olanlarda yalnız olmayanlara kıyasla 2 kattan fazla arttığını ortaya koydu. American Journal of Public Health’de yayınlanan bir diğer araştırmada da, büyük toplumsal ağlara sahip yaşlı bayanların demans ve bilişsel bozukluk geliştirme riskinin yüzde 26 daha az olduğu belirtildi. Toplumsal kontağın sıhhatimiz üzerindeki tesirleri üzerine yapılan bir bilimsel araştırmada da, yanlışsız ve güçlü toplumsal ilişki kurmanın; daha sağlıklı bir uzun ömür sürme talihini yüzde 50 artırdığı, bağışıklık sistemini güçlendirdiği ve hastalıkların güzelleşme suratını artırdığı görüldü.
Sosyalleşmek için ipuçları
Yüz yüze toplumsal etkileşiminizi artırmak için, gün içinde önünüze çıkan tüm fırsatları değerlendirin. İş arkadaşlarınızla birlikte yemek yiyin, her gün ailenizle konuşacak vakitler yaratın. Toplumsal medya sizi diğerleriyle bağ kurmaktan alıkoyuyor olabilir. Bu nedenle kısıtlayın. Yürüyüşe çıkacaksanız arkadaşlarınız ya da aileniz de size eşlik etsin. Torunlarınızla görüşün, onlarla eğlenin, oyunlar oynayın, ödevlerine yardım edin. Emekliliği ise asla toplumsal hayattan izolasyon olarak düşünmeyin. Konutta kalmak yerine, istekli aktivitelere katılın, ilgi alanınıza nazaran sosyalleşebileceğiniz bir küme edinin.
Okinawa halkının sağlıklı ve uzun hayat sırrı
Dünyadaki insan ömrünün uzun olduğu bölgelerden biri Akdeniz’de bir İtalyan adası olan Sardunya Adası ve burada İtalyan anakarasına nazaran 6 kat daha fazla 100’ünü devirmiş insan var. Bu bölgelerden bir başkası de Tokyo’nun 800 mil güneyindeki Okinawa takımadaları… Burası en yaşlı bayan nüfusunun bulunduğu ve insanların dünyadaki en uzun manisiz ömür beklentisine sahip olduğu yerdir. Okinawa halkı, daha çok bitki temelli, pirinç ve deniz eserleriyle beslenirken; Sardunya halkı makarna, ekmek üzere tam buğday eserleri ve zerzevat ve meyveyle besleniyor. Münasebetiyle, bu beslenme şekilleri günümüzde önerilen diyetlerden çok farklı ve uzun ömürlülükte ortak bir nokta değil. Ortak noktalardan biri bu bölgelerdeki insanların sahip olduğu hareketli ömür üslubu olabilir. Bilhassa oturup antrenman yapmıyorlar lakin hepsi gün içinde yaşları kaç olursa olsun etkinler. Lakin bu bölgeler için uzun ömürlülükte en kıymetli ortak faktörün toplumsallaşma olduğu söylenebilir: Sardunya adasında, 100 yaşına gelen beşerler, asla günlük hayattan kopmuyor. Yaşlılar, kalabalık aileleriyle birlikte yaşıyor ve çalışmaya devam ediyor. Sardunya adasındaki sıkışık meskenler, iç içe geçmiş sokaklar ve birbiriyle birleşen meydanlar, daima toplumsal etkileşimin sürdürülmesini sağlıyor.
Yaşlılar toplumdan soyutlanmıyor
Okinawa halkının “Moai” ismini verdikleri çok kıymetli bir gelenekleri var. Moai’ye nazaran, çocuklarını, daha küçük yaştan itibaren ömür uzunluğu arkadaş ve birbirlerine takviye olmak üzere bir ortaya getiriyorlar. Şayet bir maoi kümeniz varsa, ömür uzunluğu yanınızda olacak size çok yakın en az 5 arkadaşınız var demektir. Hastalanırsanız, bir aile bireyiniz ölürse, ekonomik külfet yaşarsanız yahut yalnızca biriyle konuşmaya muhtaçlık duyarsanız, maoi arkadaşlarınızın size dayanak olacağını bilirsiniz. Bugün bile, Okinawalıların yaklaşık yarısı bir moai’ye katılıyor ve 100 yaşının üstünde birçok yaşlı, vakit geçirebileceği birçok arkadaşa sahip. Yani Okinawa halkı, yaşlılarını asla toplumdan soyutlamıyor. Ayrıyeten, Okinawa lisanında emeklilik sözü bile yok. Bunun yerine tüm hayatınızı manalı hale getirecek ve “sabah uyanma sebebi” manasına gelen “ikigai” sözü var. İkigai’ye inanan ada halkı, bu hayatı terk edene kadar çalışmaya ve üretmeye devam ediyor. Sonraki gün uyanmak için nedenleri olmasından memnunluk duyduklarından, çalışmaktan da zevk alıyorlar ve hayatlarında gerilime yer yok.
Kaynak: Sözcü
Yalnızlık insanı nasıl etkiliyor? yazısı ilk önce üzerinde ortaya çıktı.
