Elif Tümen sordu; Prof. Dr. Canan Karatay vatandaşın merak ettiği soruları kendine has önerileriyle SÖZCÜ Televizyonu’nda ‘Canan Karatay İle İyilik Sağlık’ta yanıtladı. Prof. Dr. Karatay, çağın vebası olarak nitelendirilen ve birçok ciddi hastalıkla ilişkilendirilen stresin nedenlerini, vücuda verdiği zararları ve bu durumla başa çıkmanın doğal yollarını şöyle açıkladı:
ÇAĞIN HASTALIĞINA YOL AÇAN EN ÖNEMLİ NEDENLER
Stresin tetiklenmesinde genellikle göz ardı edilen çok önemli etkenler var. Onları şöyle sıralayabiliriz…
UYKUSUZLUK
Eğer uykusuzsanız, o zaten vücut için çok büyük bir strestir. Gün boyu bunun acısını çekersiniz. Uyku çok önemli.
ŞEKERLİ GIDALAR
Uyuyabilmek için melatonin hormonu gerekiyor. Melatonin hormonunun dengesi bozulursa uyuyamazsınız. Bu hormonun dengesini bozan da şekerdir, insülin yüksekliğidir ve kortizol hormonudur. Onun için şeker en tatlı zehirdir. Şeker dediysem, bunlar sadece tatlılar değil vücuda girdiğinde şeker olan tahıl, un, ekmek gibi gıdalardır.
AĞIR SPOR
İnsan vücudu için en önemli streslerden biri ağır spordur. Eğer deli danalar gibi koşuyorsanız, vücut geliştirme yapıyorsanız stres hormonu kortizol salgılanır. Bu hormon ne yapar? İnsülin direncini yükseltir, sizi şeker hastası yapar. İşte vücuttaki stres bu. Onun için sakin yürüyün, yavaş yavaş yürüyün. Araştırmalar günde 20 dakika yavaş tempoda yürümenin, antidepresanlardan çok daha faydalı olduğunu göstermektedir.
AKILLI BİNALAR
Akıllı binalarda pencereler açılmıyor. Klimalar var. 20’nci katta oturmak stres kaynağı… Bahçeli evler sağlıklı. Bizim zamanımızda gecekondular vardı. Tek katlı bahçe içinde evler vardı. Biz çocukluğumuzdan bu yana hep bahçelerde büyüdük.
ZEHİRLİ KİMYASALLAR
Topraktan çıkan besinlerde artık mineral kalmadı. Çünkü topraklara o kadar tarım zehiri sıkıldı ki bunlar vücutta bağırsak florasını bozup stresi başlatan faktörler. Aynı şekilde evlerde kullanılan deterjanlar, yumuşatıcılar, çamaşır suları. Hepsi bir faktör. Mesela bir hanım denize girerken güneş koruyucu sürüyor. ‘En iyi firmanın, en lüks kremi olsa bile o koruyucuyu içebilir misiniz?’ diye soruyorum size. O krem vücudunuz tarafından emiliyor veya deterjanı soluyorsunuz, akciğerlerinizden kana karışıyor. Süt veren anne o kremden kullanıyor, cildinden emiliyor. Sütünden bebeğine geçiyor. O bebek daha 2-3 aylık. Yazık günah daha karaciğeri gelişmemiş.
STRES HANGİ SAĞLIK SORUNLARINA NEDEN OLABİLİR?
Stresin yol açtığı sağlık sorunları şöyle sıralanabilir:
YÜKSEK TANSİYON VE ÇARPINTI
Stresli bir durumda tansiyonu yükselebilir insanın. Belki kalbinde bir çarpıntı olabilir. Neden? Çünkü kortizol hormonu salgılanır. Kortizol hormonu çarpıntı yapar, tansiyonu yükseltir. “Benim tansiyonum yüksek. Ben tansiyon hastasıyım” diyorlar. Oysa tansiyon hastası diye bir şey yok. Bunu bir kez daha burada söylemiş olayım. Tansiyonum yükseliyor diye stres yapmayın. Stres yaptığınız için tansiyonunuz yükselir. Ben şimdi sizinle kavga etsem, stres hormonum salgılanacak. Tansiyonum doğal olarak yükselecek. Stresin cevabıdır bu. Terleme de, çarpıntı da, baş ağrısı da buna bağlıdır. Başınız ağrıyorsa vücutta stres başlamıştır. O stres hormonu tansiyonu yükseltir.
MİDE-BAĞIRSAK BOZUKLUĞU
Stres olduğunuzda mide-bağırsak bozukluğu yaşanır. O yüzden bağırsak florasını, dost mikrobiyomu koruyacağız. Bağırsakların iyi çalışması antidepresandan çok daha faydalıdır.
EGZAMA-SEDEF-KAŞINTI
Cildimiz bütün mikroplara, bakterilere karşı en önemli koruyucudur. Stres cildimizin koruyuculuğunu azaltır. Egzama, sedef, kaşıntılar stresli olan kişilerde bağışıklık
sisteminin çöktüğünü gösterir. Çünkü stres bağışıklık sistemini de çökertir. Stresli kişilerde hastalık daha uzun ve daha ağır olur.
KİLO VEREMEMEK
Stresli kişilerde kortizol ve inisülin hormonu salgılanır. İnsülin direnci gelişir. Bu yüzden zayıflayamazlar. Dolayısıyla insülin direncini ve kortizolü düşürmek gerekir. Bunun yolu da sağlıklı beslenmedir. Bağırsak florasının dost mikrobiyomunu yükseltmektir.
SIKINTILARIINIZLA BAŞA ÇIKMANIZI SAĞLAYACAK ÖNERİLER
‘Stresim var’ diye illa antidepresan almaya gerek yok. İlaçlar da stresi artırıyor. Bu ilaçlar uzun süre kullanıldıklarında beyni de bozuyor. Acil durumlarda kısa süreli alınabilir ama sürekli olmaz. Maalesef bugün 12 yaşındaki çocuklara bile veriyorlar. İşte stresle doğal yoldan başa çıkma yolları:
SAĞLIKLI BESLENME
Beslenme stresle başa çıkmada çok önemli. Yoğurt çok önemli. En doğalı sirke. Ev sirkesi, ev turşusu, ev yoğurdu, doğal kelle paça ve kemik suyu. Vücutta biriken ağır metalleri atmayı sağlıyor bunlar. Vücut asitse eğer, asit vücutta stres daha çok olur. Bağırsak sağlığı stressiz bir yaşam için çok önemli. Bağırsakları ve vücudu alkali kılmamız lazım. Bağırsaklardaki dost bakterileri korumamız lazım. Su içmek de çok önemli.
GÜNEŞ
Stresi azaltmada güneş çok faydalı, gün ışığı çok önemli. Yazın günler uzun olduğu için herkes daha mutlu. Kuzey ülkelerinde geceler çok uzun sürer. O zaman stres de artar. Bu bilimsel olarak ispatlanmıştır.
SEVGİ
Sevdiklerinizle birlikte olmak, sıkıntılarınızı onlarla paylaşmak en önemlisi onlara sarılmak stresi önler.
DOĞA
Kadınlar ve erkekler gerek özel gerekse iş hayatından dolayı; çocuklar da özellikle sınav sistemi nedeniyle yoğun stres altında. Çalışma yerlerindeki mobingler çok stres yaratıyor. Bilhassa kadınlara çok baskı yapılıyor. Çocukların ise imtihan stresi var. Hepsi ilkokuldan itibaren imtihanla karşı karşıya. Sınav dünyanın en gereksiz olayı. İnsanların çocukluk ve gençliklerini yaşamaları lazım. Ben çok üzülüyorum. Doğayı tanımıyorlar. Annelerinin ellerinden tutup AVM’lere gidiyorlar. Spor salonlarına, dershanelere gidiyorlar. Doğadan tamamen uzaklar. Bence en büyük stres budur. Doğa ile iç içe olduğunuz, doğayı tanıdığınız zaman bilin ki stres daha az olacaktır. Gün doğuşunu, batışını seyretmek, gökyüzünü, Ay’ı tanımak. Bunlar doğal antidepresanlardır.
MÜZİK
İyi bir müzik dinleyin. Ben özellikle stresli durumlarda mutlaka klasik müzik dinlerim. Hastanede de Mozart dinleyerek hasta bakarım. Mozart stresimi çok azaltır. Tabii bizim kendi müziğimiz de var. Halk müziğimiz, halk danslarımız çok önemli.
YARIN: KANSERE NASIL ‘DUR’ DİYEBİLİRİZ?
Kaynak: Sözcü
Stresi antidepresan kullanmadan alt etmek mümkün yazısı ilk önce üzerinde ortaya çıktı.
