Uzmanlara nazaran; ekseriyetle enerjik olmak için tercih edilse de her gün aşikâr ölçünün üzerinde tüketilen kafein sıhhat için sakıncalı. Pekala kafeini çay kahve dışında öbür nelerden alırız? Sıhhatimize yararlı mı ziyanlı mı? Günde ne kadar tüketmeliyiz? Kafein bağımlısı olup olmadığımızı nasıl anlarız? Bağımlılıkla nasıl başa çıkarız? İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz’ün bu sorularıma verdiği cevaplar:
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz
Azı karar, birden fazla zarar
Öncelikle kafein denince akla birinci gelen içecek olan kahvenin sıhhat için yararlı olduğunu belirtmeliyim. Fakat kahvenin içinde bulunan kafeinin bedenimiz için muhakkak dozlarda alındığında yararları olduğu kadar ziyanları da var. Şayet günde 300 mg’ın altında kafein tüketiyorsanız bu doz bedeniniz için çeşitli yararlar sağlayacaktır. Yani kalp damar hastalıklarını önleyici, baş ağrılarını giderici, dikkat artırıcı, yorgunluğu azaltıcı ve mideyi rahatlatıcı tesirler gösterecektir. Ancak gün boyunca içtiğiniz kahve sayısı arttıkça bedeniniz ziyan görmeye başlar. Kafein, beyin damarlarını daraltır. Bedeniniz kafeine her gün maruz kalıyorsa ve birdenbire almayı keserseniz, kan damarlarınız süratli bir biçimde genişler ve beyne giden kan akımı artar. Bu ağır kan akışı baş ve boyun ağrılarına neden olabilir. Diüretik tesirinden ötürü idrarla kalsiyum mineralinin kaybı artar . Bu durum da kemikleri zayıflatır. Kan basıncını yükseltir.
Baş ağrılarını nasıl tesirler?
Başınız ağrımaya başlamadan evvel kan damarlarınız ekseriyetle genişler, kafein ise işte tam bu noktada devreye girer ve damarları daraltıcı tesir gösterir. Böylece ağır kan akışını yavaşlatarak baş ağrısını önlemiş olur. Hatta şayet inceleyecek olursanız baş ağrısı için kullanılan birçok ilacın kafein içerdiğini görürsünüz. Özetle günlük aldığınız kafein ölçüsünü azaltıp haftada sadece birkaç defa kahve içerseniz, bu durum size olumlu tesir olarak geri döner. Günlük 300 mg’lık dozu aştığınızda kafein bağımlılığı riski ile karşılaşabilirsiniz ve bu durum tam aksine baş ağrınızı tetikleyebilir. Şayet Türk kahvesi seviyorsanız, günde en fazla 2 fincan tüketmelisiniz. Üçü bir ortada hazır kahve için bu ölçü azamî 4 bardaktır. Çayı da günde en fazla 6 bardak tüketmelisiniz. Bu ortada kafeinin kahve, çay, asitli içecek ve güç içeceği dışında çikolata, dondurma, soda, alkol ve hatta ağrı kesicilerde bulunduğunu da unutmayın.
Aslında uyarıcı tesir yaratmaz
Kafein bağımlısı olup olmadığınızı anlamanız güç değil. Genel olarak, kafeinde günlük önerilen ölçü 300 mg’ın aşılmamasıdır. Günlük olarak 300 mg’lık doz aşımında kahvede bulunan kafein hudut sistemini uyarıcı ve bağımlılık yapan bir tesir gösterebilir. Kafein aşikâr dozun üzerinde tüketildiğinde bildiğimizin tersine bireyde uyarıcı tesir yaratmaz. Beyin ikazlarında yavaşlama ve sersemliğe neden olur. Daha fazla kafein isteği doğurur. Lakin uzun müddet 300 mg’dan fazla kullanıldığında bağımlılık riski taşır, bilhassa bağımlılık için hudut doz 600-700 mg’dır. 1 fincan Türk Kahvesi 150 mg,1 bardak üçü bir ortada hazır kahve 75 mg, 1 orta koyu bardak çay 50 mg, 250 ml (1 kutu) güç içeceği 37,5-60 mg, bir kutu asitli içecek 25-60 mg kafein içebilir.
Bu belirtilere dikkat!
Kafein bağımlılığının belirtileri şöyle sıralanabilir:
■ Baş ağrısı (Fazla kahve içtiğinizde başınız ağrıyorsa nedeni kafein bağımlılığı olabilir. Öte yandan bağımlılığınız gelişmişse kahve içmemeniz yahut ölçüsünü azaltmanız da başınızın ağrımasına sebep olabilir.)
■ Yorgunluk
■ Halsizlik
■ Uykusuzluk ya da uykulu olma hali
■ Sersemlik hissi ve sık esneme
■ Konsantrasyon eksikliği, motivasyon ve dikkat eksikliği
■ Kas ağrısı ve kramplar.
İşte öneriler
Kafein bağımlılığının bir sonucu olan baş ağrılarına güçte azalma ve odaklanma problemini da eklediğinizde, günü bir kahve içmeden bitirmek imkansızlaşabilir. Münasebetiyle şayet fazla tükettiğiniz kahveyi azaltmak istiyorsanız, bunu birden teğe şok tesiri yaratmadan, yasaklamadan yavaş yavaş yapmalısınız. Öncelikle kendinize kafein içermeyen öbür bir favori içecekler bulun. Örneğin bol su için. Ayrıyeten gün içinde daha az karbonhidrat alırsanız daha az kafeinli içeceğe muhtaçlık duyarsınız.
Kaynak: Sözcü
Kafein yararlı mı ziyanlı mı? yazısı ilk önce üzerinde ortaya çıktı.
