Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Ayça Açıkalın Akpınar, 1-4 Aralık tarihleri ortasında Antalya’da düzenlenen 18’inci Türkiye Acil Tıp Kongresi’nde zehirlenmelerle ilgili bir sunum yaptı.
Prof. Dr. Ayça Açıkalın Akpınar, “Geçim kaynağından tutun da, tarım kimyasallarını kullanılma oranına, kentte cümbüş bölümünün varlığına kadar; bu faktörlerin hepsi zehirlenme çeşidi ve etmenini değiştiriyor. Örneğin, İstanbul’da çok ağır bir unsur kullanımı görüyoruz, bunların da zehirlenmeleri acil servislere yansıyor. Lakin bu yıl bizi şaşırtan şey karadul zehirlenmelerindeki artış” dedi.
“BİZ DE ÇOK ŞAŞKINIZ”
Karadul örümceğinin olağanda insanların yaşadığı yerlerde bulunmayan bir çeşit olduğuna işaret eden Prof. Dr. Akpınar, “Biz de çok şaşkınız, bu sene beklemediğimiz bir halde karadul örümceği zehirlenmelerinde artış var. Bunu nasıl tespit ettik; hasta aslında kendisini ne cins bir örümceğin ısırdığını bilmiyor. Hastanın klinik bulgularına baktığımızda, bunun karadul örümceği olduğunu düşündük ve hastamızın birkaçından görsel manada geri dönüş aldık, hatta bir tanesi bize örümceği getirdi. Biyolojide tahlil ettirdiğimizde de karadul örümceği olduğunu tespit ettik. Hastada çok tansiyon yüksekliği, terleme, titreme ve sokulan bölgede çok önemli ağrı vardı. Hatta bu ağrı yalnızca sokulan bölge ile kalmıyor, tüm bedene yayılan kramplarla, sırt ağrılarıyla, kol ağrılarıyla ortaya çıkan önemli bir zehirlenme tablosuna yol açıyor. Aslında bu örümcek tüm Türkiye’de var fakat bunlar genelde yaylalar, ormanlar üzere insanların az uğradığı yerlerde yaşıyor. Lakin beşerler bir halde bunlarla temas haline geçebiliyor” diye konuştu.
“KÜÇÜK BİR DOZ AŞIMI ÖLÜMCÜL OLABİLİYOR”
Ülkemizde kalp hastalıklarının çok yaygın olduğunu ve ülkemizde binlerce hastanın buna bağlı olarak kalp ilaçları kullandığını kaydeden Prof. Dr. Akpınar, şunları söyledi:
“Bir öbür dikkat çeken zehirlenme hadiseleri ise kalp ilaçları ile ilgili. Kardiyovasküler ilaçlara baktığımızda, bunlar aslında toplumda çok yaygın hastalıklar nedeniyle hastalara reçete ediliyor. Kalp damar hastalıkları için olan ilaçlar ve tansiyon ilaçları. Her meskende bir babaanne, anneanne, ya da 35-40 yaş üzeri anne baba, yani ebeveyn, bu ilaçlardan kullanıyor olabiliyor. Bu ilaçları kullanan hastaların (özellikle yaşlı hastalar), ilacı içtiğini unutup dozlarını tekrar tekrar almaları nedeniyle zehirlenmeler yaşanıyor. Bu ilaçların küçük bir doz aşımı bile ölümcül olabiliyor. Bazen de çocuklar, anneanne yahut dedelerinin ilaçlarını farkına varmadan içtiğinde, bir tablet bile çok ağır tansiyon düşüklüğü ve önemli zehirlenmeye yol açabiliyor.”
“KESİNLİKLE TÜKETİLMEMESİ GEREKİYOR”
Mantar zehirlenmeleriyle gelen hastaların acillik olabildiğini anlatan Prof. Dr. Akpınar, dağ mantarlarının muhakkak tüketilmemesi gerektiğini söyledi. Prof. Dr. Akpınar şu bilgileri verdi:
“Batıda Karadeniz civarında mantar zehirlenmeleri ile daha sık karşılaşıyoruz. Zira bol yağış alan yerler, sonbahar periyodunda de halk mantarları toplayıp maalesef tüketiyor. Dağdan toplanan mantarların tüketilmesine bağlı akut karaciğer yetmezliği yahut ölümcül sonuçlar olabiliyor. Halk ortasında ‘biz bunları yıllardır biliyoruz, topluyoruz, bunlar zehirlemez’ inanışı hakim. Lakin bunların dış görünüşü birbirine o kadar benziyor ki, zehirli bir mantarı zehirsiz bir mantardan bazen uzmanı bile ayırt edemiyor. Hastalarımız bize mantar zehirlenmesiyle geliyor, akut karaciğer yetmezliği gelişmiş; tedavisini veriyoruz gönderiyoruz, birkaç yıl sonra birebir hasta tekrar acile geliyor. ‘Hocam bu sefer katiyen emindim, bildiğim bir mantardı’ biçiminde. Halbuki dağ mantarlarının muhakkak tüketilmemesi gerekiyor.”
Balon balığı zehirlenmelerinin de arttığını kaydeden Prof. Dr. Akpınar, deniz olmayan Van’dan bile olay geldiğini hatırlatarak “Bu balık sıcak deniz balığı lakin beşerler bu balığın dış görünüşünü bilmiyor, amatör balıkçıların oltalarına takılabiliyor ve tüketebiliyorlar. Çok küçük bir ölçüsü bile çok ağır zehirlenmelere yol açıp mevte sebebiyet verebilir. Ya da bazen balıkçıların tezgahına karışabiliyor. O nedenle vatandaşlarımızın bu balığın dış görünüşünü çok yeterli bir halde bilip bu balığı tüketmemesi gerekiyor” dedi.
“BAHÇESİNİ KENDİ HAZIRLADIĞI İLAÇLARLA İLAÇLAMAYA ÇALIŞIYOR”
Tarım kimyasallarına bağlı zehirlenmelerin de çok yaşandığını söyleyen Prof. Dr. Akpınar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Kişiler kollayıcı ekipman kullanmadan ilaçlama yapıyorlar, bilhassa kendi tarlasını, bahçesini ya da meskenin önündeki küçük bahçesini bile kendi hazırladığı ilaçlarla ilaçlamaya çalışıyor. Bunun cildine bulaşması ya da rüzgara karşı yaptığı için rüzgarla bir arada solunması, zehirlenmelere neden oluyor. Amatör ilaçlama yapan şahıslarda bunu çok daha sıklıkla görüyoruz.”
Kazara zehirlenmelerde de çocukların en büyük tehlikeyi yaşadığını anlatan Prof. Dr. Akpınar, pandemi periyodunda konut kimyasallarına bağlı çocuk zehirlenmelerinin 7 katına çıktığını söyledi. Prof. Dr. Akpınar, “Örneğin pandemi konuttaki kimyasalları kazara içen çocukların sayısı yılda 2-3 binlerdeyken, pandemi devrinde bu sayı 11- 12 binlere çıktı” diye konuştu.
Son olarak soba kullanımına bağlı karbonmonoksit zehirlenmelerine de değinen Prof. Dr. Akpınar, kelamlarını şöyle noktaladı: “Karbonmonoksit zehirlenmeleri ile ilgili bir Türkiye haritası var aslında. En sık ve hangi sebeple nerelerde görüldüğüne dair. İç Anadolu’da ve Batı’nın iç kesitlerinde çok sık görülüyor. Oralar da çok soğuk. Uşak, Manisa üzere kentlerden bildirimler çok ağır oluyor. Bunda da halkın bilgilendirilmesi çok değerli. Kaloriferli meskeni olmayan, soba kullanan halkın, sobayı yakıp birebir odada yatması nedeniyle tütme sonucu önemli karbonmonoksit zehirlenmeleri ile karşılaşıyoruz ve bu da ölümcül olabilen sonuçlara çok sık yol açabiliyor.” (DHA)
Zehirlenme hadiselerinde karadul örümceği tesiri
